"Bir ülkenin vicdanı, bazen bir banka numarasına sığmaz."
Son yıllarda Türkiye’de yepyeni bir dolandırıcılık türü peydah oldu. IBAN dolandırıcılığı. Eskiden biri para isterdi, utanırdı, çekinirdi; şimdi “kanka bi’ IBAN atsana” diye başlıyor hikâye. Öyle ki artık “Birine IBAN vermek” deyimi, neredeyse Güvenlik açığı oluşturmakla eş anlamlı hale geldi.
Başta masum bir sistemdi bu. İnsanlar birbirlerine borç göndermek için kullanırdı IBAN’ı. Düğün takıları, kira ödemeleri, hatta arada sırada annenin "Bu ay biraz zorlandık" mesajı...
Ama sonra işler değişti. Sosyal medyada "Hastayım", "Borçtayım", "Çocuğum aç" diyerek yardım isteyen hesaplar, bir anda “Kardeşim yollayacağım ama şu IBAN’ı bir tanıdığın üstüne alabilir miyiz?” cümlesine dönüştü.
"Ben eksiye düştüm, senin ibana para yatacak, banka kesinti yapmasın." ya da
"Banka kartını iki gün kullanabilir miyim? Çoluk çocuk zebil oldu. Hesaplarımda bloke var. Para bekliyorum senin banka kartına yatsın." bunun gibi binlercesi var. Ve bizzat tanıştığım tanıdığım iki kişinin başına bu kötü olay geldi.
Peki ne oluyor sonra? İyilik yapmak isteyen insanlar, bu IBAN’ı kendi adına açıyor. Karşı taraf, dolandırdığı insanların paralarını bu hesaba yönlendiriyor. Emniyet kapıya dayandığında ise ne yazık ki tek suçlu, Yalnızca iyilik yapmaya çalışan o saf kişi, kişiler yani bizler oluyoruz.
Kandırılan, dolandırılan hep iyiler. Vicdanı olanlar. Parasını değil, kimliğini ödünç verenler. Çünkü Türkiye'de insanlar hâlâ güvenmek istiyor. Hâlâ biri "Darda kaldım" dediğinde el uzatmak istiyor. Ama düzenbazlar da tam bu noktada devreye giriyor.
Yardım etmeden önce durup düşünmek gerekiyor artık. Gerçekten yardıma ihtiyacı olan biri mi karşımızda? Yoksa bizim vicdanımızla cebini doldurmak isteyen biri mi?
Çünkü bazen bir IBAN numarası, bir ömür boyu temizlenemeyecek bir sabıka kaydına dönüşebilir.
Sosyal medya çağında dolandırıcılık şekil değiştirdi. Artık "yardım" maskesi altında vicdan avcılığı yapılıyor. Hastalık, ölüm, çocuk, engelli... Bunlar suistimal ediliyor. İnsanlar iyi niyetleri yüzünden hem yasal hem de ruhsal olarak büyük bedeller ödüyor.
Buradaki mesele sadece hukuk değil. Bu bir güven meselesi. İnsanların birbirine inanmaktan, destek olmaktan korkar hale geldiği bir mesele. “Kimseye yardım etmem artık” demek kolay, ama bunun vicdani bedeli daha da ağır olabilir.
Dolayısıyla...
Eğer biri sizden IBAN isterse önce şunu sorun: “Senin hesabın neden yok?”
Ve sonra kendinize şunu sorun: “Bu yardımı yaparsam yalnızca cebimi değil, kimliğimi mi açmış olur muyum?”
Çünkü artık vicdanınızla değil, dikkatinizle yardım etmeniz gerekiyor.