GÜNDEM

Karbon Düzenlemesi Geliyor, Eskişehir 300 Milyon Dolar Kaybedebilir

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji ve Sürdürülebilirlik Komisyonu Başkanı Serhat Cengiz, Avrupa Birliği’nin hayata geçireceği Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması kapsamında Eskişehir sanayisinin ciddi bir ekonomik riskle karşı karşıya olduğunu belirterek, yaklaşık 303 milyon dolarlık ihracat kaybı yaşanabileceği uyarısında bulundu.

Türkiye'nin 12. sanayi şehri olarak geçiyoruz

2024 yılı verilerine göre Eskişehir’in 4,5 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdiğini belirten Cengiz, bu rakamla kentin Türkiye’nin 12’nci sanayi şehri konumunda olduğunu ifade etti. Cengiz, “"Eskişehir olarak 303 milyon dolar kaybetme riskiyle karşı karşıyayız. Eskişehir sanayisi, Türkiye'nin üretim ve ihracat ekosisteminde ayrıcalıklı bir konuma sahiptir. Yüksek teknolojiye dayalı ürünler üreten şehirlerimizden bir tanesidir. Nitelikli iş gücü ve köklü sanayi Eskişehir'de bulunmaktadır. 2024 yılı verilerine göre 4,5 milyar dolarlık ihracat yapmış bir şehiriz. 4,5 milyar dolarlık ihracatımızla Türkiye'nin 12. sanayi şehri olarak geçiyoruz. Bu başarının arkasında yalnızca üretim miktarları değil, üretilen ürünlerin katma değeri de bulunmaktadır. Türkiye genelinde ihraç edilen ürünlerin 1 kilogramının ortalama fiyatı 1,57 dolar iken, Eskişehir'de 1 kilogram ürünün fiyatı 1,95 dolar seviyesindedir. Bu durum, Türkiye ortalamasının yaklaşık yüzde 25 üzerinde değerli ürünler ürettiğimiz anlamına geliyor” dedi.

AB’den karbon vergisi dönemi başlıyor

Avrupa Birliği’nin, sınırları içine giren ürünlerin hangi enerji kaynağıyla üretildiğini bilmek istediğini belirten Cengiz, bu kapsamda Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması’nın devreye alındığını vurguladı. Cengiz konuşmasında şu ifadelere yer verdi:
“Avrupa Birliği diyor ki, hudutlarımdan içeri ürün gönderirken bu ürünü hangi enerjiyle ürettiğinizi bilmem gerekir. Temiz enerji mi, yoksa kömürle, karbon oranı yüksek kirli enerjiyle mi üretildiğini bilmem gerekir. Bu nedenle Avrupa, karbon vergisi olarak geçen, Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması olarak geçen emisyon ticaret sistemiyle ilişkilendirilen sistemi gündemine aldı. 1 Ocak 2026'dan itibaren artık cezai müeyyide de devreye girmiş olacak. Eğer kötüysek, aradaki farkın vergisini, yani cezasını vereceğiz. Eğer iyiysek, aradaki farkın kazanımlarını parasal kazanç olarak almış olacağız.”

Türkiye, en çok etkilenecek ikinci ülke

Yapılan uluslararası araştırmalara göre bu sistemden en çok etkilenecek ülkenin yüzde 21 ile Rusya, ikinci sırada ise yüzde 15 ile Türkiye olduğunu aktaran Cengiz, bu tablonun Eskişehir için ciddi sonuçlar doğurabileceğini ifade etti. Cengiz, “Dünya üzerinde, bu sistemden hangi ülkenin nasıl etkileneceğine dair bir araştırma yapılmış. Rusya yüzde 21 ile bu sistemden en çok etkilenecek ülke olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye ise yüzde 15 ile bu sistemden en kötü şekilde etkilenecek ikinci sırada ülke olarak ortaya çıkmıştır. Bunun bize yansıması şu oluyor: Eskişehir olarak 4,5 milyar dolarlık bir ihracat yaptık. Bu ihracatımızın yaklaşık yüzde 45'i Avrupa ülkelerine yapılmaktadır, bu da 2 milyar 25 milyon dolar seviyelerine tekabül etmektedir. Yani bu 2 milyarlık ihracat rakamının da yüzde 15'i 300 milyon dolara tekabül ediyor. Bu miktarı kaybetmekle karşı karşıyayız. Bu yüzden sanayicilerimizin bu konuda tedbirlerini alması gerekiyor.

Avrupa'ya gönderilecek bütün ürünlerde dijital ürün pasaportu olması gerekiyor

Eskişehir Sanayi Odası’nın bu konuda önemli adımlar attığını belirten Cengiz, ESB Başkanı Celalettin Kesikbaş’ın öncülüğünde yaklaşık 5 yıldır faaliyet gösteren Sürdürülebilir Geçiş Sanayi Birimi’nin sanayicilere rehberlik ettiğini hatırlattı. Cengiz, bu imkânların daha etkin kullanılması gerektiğini dile getirdi. Cengiz konuşmasını şu ifadelerle sürdürdü:

“Bu arada oranın kurulmasında emeği geçen, başta Celalettin Kesikbaş olmak üzere, Ömer Benli, İsmail Öztürk ve oradaki eğitimleri yapan Profesör Doktor Cengiz Turhan Hocamıza, bir Eskişehirli ve bir sanayici mühendis olarak teşekkürlerimi sunmak istiyorum. Bir diğer önemli husus da 1 Ocak 2027 yılında yine Avrupa'ya gönderilecek bütün ürünlerde dijital ürün pasaportu olması gerekiyor. Ürün üzerine bir QR kod yapıştırılacak. Bu QR kod belli başlı maddelerden oluşuyor. Ham madde içeriği nedir, bununla beraber hangi menşelerden oluşuyor, karbon ayak izi nedir, çevresel etki beyanı nedir gibi bilgileri içeriyor.”