Türkiye’nin Beylikova’daki nadir toprak elementleri (NTE) sahasıyla ilgili ABD ile görüşmeler yapıldığı iddiaları gündemdeki yerini korurken, Beylikova Belediye Başkanı Hakan Karabacak, bölgede kayda değer bir hareketlilik olmadığını belirtti.
Eskişehir Haber Ajansı (EHA) Yazı İşleri Müdürü Ayşe K. Uçak’a konuşan Karabacak, ilçe halkının ortak talebinin madenin yerinde işlenmesi olduğunu vurgulayarak, “Hammadde olarak satılmasına karşıyız” dedi.
“Pilot tesis var ama üretim yok”
Rezervin keşfinin ardından 2023 yılında bir pilot tesis kurulduğunu hatırlatan Karabacak, “Beylikova’da iki yıl önce kurulmuş bir pilot tesis var. Çalışmalar hala araştırma aşamasında, teknolojik bir ilerleme ya da üretim süreci bulunmuyor” diye konuştu. Türkiye’nin nadir toprak elementleri işleyecek teknolojiye sahip olmadığını vurgulayan Karabacak, sahada yalnızca 17 nadir elementin değil, toryum ve uranyum gibi enerji açısından çok daha kritik madenlerin de yer aldığını belirtti.
“Toryum konusu hiç gündeme getirilmiyor, oysa asıl enerji potansiyeli orada” diyen Karabacak, kendi arazilerinde de toryum bulunduğunu belirterek, bu tür madenlerin yabancılara satılamayacağına dikkat çekti.
“Göstermelik faaliyetler yapılıyor”
Beylikova’da kurulan pilot tesisin aktif olarak çalışmadığından bahseden Karabacak, “Tesisi birkaç kez ziyaret ettim, 50-60 kişi çalışıyor ama üretim göremedim. Çay, kahve, yemek… Bir iki kazı, o kadar. Kazanlar ve makineler var ama bir çalışma göremedim” ifadelerini kullandı.
“Halk hammaddenin satılmasına karşı”
“Dezenformasyonla mücadele merkezleri ‘pazarlık konusu değildir’ diyor ama ne kadar inandırıcı” diyen Karabacak, ilçe halkının beklentisinin madenlerin Beylikova’da işlenmesi yönünde olduğunu söyledi. Karabacak, açıklamasını şöyle sürdürdü: “Fabrika kurulmasını, teknolojik ürünlerin burada üretilip satılmasını istiyoruz. İstihdamın da ilçemizde yaşayan kadınlar ve gençlerden oluşmasını bekliyoruz. Hammadde olarak satılmasına da halk da biz de karşıyız. Genel Başkanımız Özgür Özel’in de söylediği gibi ‘20 liraya satıp bin liraya geri alıyoruz.’ Bunu istemiyoruz.”
“Teknoloji transferi şart”
Karabacak, Enerji Bakanının Çin’e yapılan ziyaretlerinde madenin pazarlanmaya çalışıldığını, şimdi ise ABD’nin ilgisini çektiğini belirterek, “Trump daha önce Ukrayna’daki madenleri istemişti, ancak Rusya’nın işgali nedeniyle o kaynaklara erişmedi. Şimdi gözler Beylikova’da. Ancak bu madenlerin ham olarak satılmasına değil, Türkiye’de işlenmesine yönelik ortaklık kurulmalıdır” diye konuştu.
Olası yabancı ortaklıklara da mesafeli olduklarını dile getiren Karabacak, “Amerika ile ortaklık yapılacaksa bile teknoloji transferi şart olmalı. Ama biz iktidara geldiğimizde bu tür ortaklıklara da karşıyız. Türk mühendislerinin, bilim insanlarının bu teknolojiyi geliştirmesini, bu ürünleri Türkiye’nin kendi imkanlarıyla üretmesini istiyoruz.”
Nadir toprak elementleri nedir?
"Nadir toprak elementleri" modern teknoloji ve sanayide yaygın olarak kullanılan ve benzer kimyasal özelliklere sahip 17 elemente verilen ad.
Akıllı telefon, bilgisayar, tıbbi cihazlar ve benzeri ürünlerin üretiminde kritik rol oynayan elementler şunlar:
Skandiyum (Sc), İtriyum (Y), Lantan (La), Seryum (Ce), Praseodim (Pr), Neodimyum (Nd), Prometyum (Pm), Samaryum (Sm), Evropiyum (Eu), Gadolinyum (Gd), Terbiyum (Tb), Diprosyum (Dy), Holmiyum (Ho), Erbiyum (Er), Tulyum (Tm), İterbiyum (YB), Lutesyum (Lu).
Nadir toprak elementleri genelde toryum ve uranyum gibi radyoaktif elementlerle birlikte bulunuyor.
Ayrıştırılmaları için birçok toksik kimyasal kullanılıyor, bu da çıkarma işlemini bazen zor ve pahalı hale getirebiliyor.