Eskişehir’de hayvancılık son yıllarda çalkantılı bir dönemden geçiyor. Resmî verilere göre 2020’de 170 bin olan büyükbaş hayvan sayısı, 2023’te 146 bine kadar geriledi. 2024 yılında ise toparlanarak 153 bine ulaştı. Yani bir yılda %5 artış yaşansa da, beş yıl öncesine göre hâlâ yaklaşık %10 daha düşük seviyede.
Küçükbaş hayvan sayısında da dikkat çekici bir dalgalanma gözlendi. 2021’de 1 milyon 268 bin ile zirve yapan sayı, 2023’te 1 milyon 79 bine kadar indi. 2024’te yeniden artışla 1 milyon 179 bine çıktı. Böylece bir yılda %9,3’lük toparlanma görülse de 2020’ye kıyasla neredeyse aynı seviyede kaldı.
Uzmanlara göre bu dalgalanmanın arkasında artan yem maliyetleri, iklim koşulları ve üreticilerin kârlılık baskısı bulunuyor. Yani sofraya gelen etin fiyatındaki yükseliş yalnızca tüketiciyi değil, üreticiyi de zorluyor.
HAYVANCILIĞIN GERİLEMESİNİN HALK ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
• Et ve Süt Fiyatlarının Artışı:
Hayvan sayısındaki düşüş, arzı kısıtlıyor. Bu da kasapta ve markette et, süt, peynir ve yoğurt fiyatlarının yükselmesine yol açıyor.
• Protein Kaynaklarına Erişim Zorlaşıyor:
Özellikle dar gelirli aileler için kırmızı et ve süt ürünleri sofradan eksilmeye başlıyor, beslenme dengesi bozuluyor.
• Köylü ve Üretici Gelir Kaybı:
Hayvan varlığının azalması, kırsalda üreticinin gelirini düşürüyor. Birçok küçük üretici ya zarar ediyor ya da hayvancılığı bırakıyor.
• Göç Baskısı:
Kırsalda geçimini hayvancılıkla sağlayanlar, kazanç azaldıkça şehir merkezine göç etmek zorunda kalıyor.
• Yerel Ekonomiye Zincirleme Etki:
Yem tedarikçisinden kasaplara, mandıralardan lojistiğe kadar geniş bir sektör hayvancılıkla bağlantılı. Gerileme, bu iş kollarını da olumsuz etkiliyor.
• İstihdam Kaybı:
Özellikle küçükbaş yoğun bölgelerde çobanlık gibi geleneksel meslekler kaybolma riskiyle karşı karşıya.
• Kültürel ve Sosyal Etkiler:
Hayvancılık yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel bir pratik. Köy yaşamı, imece usulü üretim, yaylacılık gibi gelenekler de zayıflıyor.
• İthalata Bağımlılığın Artışı:
Yerli üretim azalınca, et ve süt ürünlerinde dışa bağımlılık artıyor. Bu da döviz kurlarına bağlı fiyat dalgalanmalarını tetikliyor.
Büyükbaş Hayvan Sayısı (Baş)
• 2021: % -0,08
• 2022: % -8,42
• 2023: % -6,06
• 2024: % +4,92
Küçükbaş Hayvan Sayısı (Baş):
• 2021: % +7,04
• 2022: % -0,25
• 2023: % -14,69
• 2024: % +9,2
• Büyükbaş (2024 / 2023): 1,05 kat (yaklaşık %4,9 artış)
• Küçükbaş (2024 / 2023): 1,09 kat (yaklaşık %9,3 artış)
• Büyükbaş (2024 / 2020): 0,90 kat (yaklaşık %9,8 azalış)
• Küçükbaş (2024 / 2020): 0,99 kat (neredeyse sabit, %0,5 düşüş)
OLASI RİSKLER
• Et fiyatı cep yakıyor
• Süt ürünleri pahalanıyor
• Dar gelirli sofralar zorlanıyor
• Köyden kente göç artıyor
• Kırsalda işsizlik büyüyor
• İthal et riski kapıda
